Ορεινοί Όγκοι του Νομού Λάρισας
|
|
|
|
|
|
Ο Όλυμπος
Στις κορυφές του κατοικούσαν οι Δώδεκα Θεοί, που σύμφωνα με τη μυθολογία, όριζαν τις μοίρες των αρχαίων Ελλήνων. Χαρακτηρίστηκε Παρθενώνας της Ελληνικής φύσης και είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας (2.917 μ.). Το ρέμα της Ζηλιάνας στην περιοχή Καρυάς τον χωρίζει σε δύο τμήματα, τον κυρίως όγκο και τον Κάτω Όλυμπο. Καθώς ορθώνεται στα όρια Θεσσαλίας-Μακεδονίας και στο μέσο περίπου της ηπειρωτικής Ελλάδας, είναι εύκολα προσπελάσιμος από το εθνικό οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο και από επαρχιακούς δρόμους και είναι επιπλέον είναι ορατός από τις κορυφές των περισσότερων βουνών της Ελλάδας.
Ο σχηματισμός του βουνού τοποθετείται χρονικά πριν από 200 εκατομμύρια χρόνια περίπου. Στις πλαγιές και τις κορυφές του φιλοξένησε αρχαία ιερά (ιερό του Δία στην κορυφή ’γ. Αντώνιος, στο Πύθιο του Ν. Λάρισας και στο Δίον του Ν. Πιερίας) και σημαντικά μοναστήρια (Αγ. Διονυσίου, Πέτρας, Σπαρμού, Παναγίας των Κανάλων). Οι χαράδρες και τα δάση του έγιναν ορμητήριο κλεφτών.
Τμήμα του χαρακτηρίστηκε Εθνικός Δρυμός το 1938, ενώ η UNESCO κήρυξε το βουνό «Απόθεμα της Βιόσφαιρας». Το καθεστώς προστασίας του Δρυμού συντελεί τόσο στη διάσωση της χλωρίδας και πανίδας, όσο και στην ολοκληρωμένη και συστηματική καταγραφή τους. Ο πυρήνας του Εθνικού Δρυμού και οι ορθοπλαγιές στα Μικρά και Μεγάλα Καζάνια, αποτελούν σημαντικούς βιότοπους για πολλά και σπάνια είδη φυτών και ζώων. Η εντυπωσιακή και άγρια ομορφιά του, όπως και οι μύθοι που τον συνοδεύουν, αποτελούν μόνο τις αφορμές για τις χιλιάδες των τουριστών, που τον επισκέπτονται κάθε χρόνο. Πέντε ορειβατικά καταφύγια αναλαμβάνουν την εξυπηρέτησή τους, προσφέροντας διαμονή και διατροφή.
Η ψηλότερη κορυφή του κατακτήθηκε το 1913 από τους Ελβετούς Fr. Boissonnas και D. Baud-Bovy με οδηγό το Χρήστο Κάκκαλο. Σήμερα μέσα από σημαδεμένα και ασφαλή μονοπάτια (Ε4, 02) οι επισκέπτες μπορούν να φτάσουν σε κάθε γωνιά του βουνού και να απολαύσουν όλες τις εκφάνσεις του.
Στις πλαγιές του φωλιάζουν γραφικά χωριά (Κοκκινοπηλός, Καρυά, Καλλιπεύκη, Ραψάνη, Κρανιά), με πλούσιες φυσικές ομορφιές, ενδιαφέροντα μνημεία αλλά και οργανωμένες υποδομές, που μπορούν να εξυπηρετήσουν τους επισκέπτες (ξενώνες, ταβέρνες).
Η Όσσα (Κίσσαβος)
Βρίσκεται στα ΒΑ. του Νομού και χωρίζεται από τον Κάτω Όλυμπο με την κοιλάδα των Τεμπών. Στη μυθολογία η αναφορά του ονόματος της Όσσας γίνεται στις προσπάθειες των γιγάντων να τοποθετήσουν τα τρία μεγάλα βουνά μαζί (Όλυμπο, Όσσα, Πήλιο) για να φτάσουν τους θεούς. Η ’Aννα η Κομνηνή στην «Αλεξιάδα» (12ος αι.) αναφέρει για πρώτη φορά την Όσσα με το όνομα Κίσσαβος, ονομασία που επικράτησε ως τις μέρες μας και έτσι είναι γνωστή στο ευρύτερο κοινό.
Είναι ένα βουνό κατάφυτο από δάση οξιάς, καστανιάς, κουμαριάς, ελάτης και βελανιδιάς. Μεγάλη έκταση είναι χαρακτηρισμένη «Αισθητικό Δάσος της Όσσας» και προστατεύεται από το Πανευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000. Οι πλαγιές της φιλοξενούν γραφικά χωριά (Αμπελάκια, Καρίτσα, Μελιβοία, Μεγαλόβρυσο, Ανατολή, Σπηλιά), χαρακτηρίζονται από έντονες χαραδρώσεις και ρέματα, που δημιουργούν πανέμορφους καταρράκτες και εντυπωσιακά φαράγγια και καταλήγουν στις χρυσαφένιες δαντελωτές ακτές του Αιγαίου. Το οδικό δίκτυο του βουνού είναι εκτεταμένο και βατό σχεδόν όλες τις εποχές του χρόνου, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους ταξιδιώτες να απολαύσουν κάθε γωνιά του.
Η ψηλότερη κορυφή («Προφ. Ηλίας» 1.978 μ.) είναι ορατή από όλο σχεδόν το Νομό και εύκολα αναγνωρίσιμη, λόγω του κωνικού σχήματος. Αποτελεί ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της φύσης και της περιπέτειας, καθώς διασχίζεται από καλοσημαδεμένα μονοπάτια (02), διαθέτει οργανωμένα αναρριχητικά πεδία, ενώ παράλληλα προσφέρεται για κατάβαση φαραγγιών, ποδηλασία βουνού (Αγώνες Πανελλήνιου Πρωταθλήματος) και διάσχιση με οχήματα 4Χ4. Το Ορειβατικό Καταφύγιο του Ε.Ο.Σ. Λάρισας στη θέση «Κάναλος» (1.604 μ. υψ.) διαθέτει κατάλληλη υποδομή για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών, κυρίως κατά τη θερινή περίοδο.
Ο Τίταρος
Βρίσκεται στα βόρεια του Νομού και δυτικά του Ολύμπου και είναι το τρίτο ψηλότερο βουνό του Νομού με υψ. 1.838 μ. (κορυφή «Σάπκα»). Είναι κατάφυτο, κυρίως στις ΒΑ. πλαγιές του από δρύες χαμηλά και αιωνόβιες οξιές ψηλότερα. Η πανίδα του αποτελείται κυρίως από κοινά δασικά είδη (αγριογούρουνα, αλεπούδες, δρυοκολάπτες, κίσσες κ.ά.). Προσφέρει μοναδική θέα στον Όλυμπο και ιδιαίτερα στις ψηλότερες κορφές αλλά και στα Πιέρια, όπως και στον Περραιβικό κάμπο. Πανέμορφες πεζοπορικές διαδρομές διασχίζουν το βουνό, με αφετηρία το γραφικό Λιβάδι, τον μοναδικό οικισμό, που είναι χτισμένος στις πλαγιές του βουνού.
Τα Αντιχάσια
Βρίσκονται στα δυτικά του Νομού στα όρια με το Νομό Τρικάλων. Πρόκειται για όρη χωρίς έντονες χαραδρώσεις, αλλά με πολυάριθμες πτυχώσεις και διακλαδώσεις. Ψηλότερη κορυφή είναι η «Μαμαλή» (1.424 μ.) με τον χαρακτηριστικό τουρκικό οροθετικό σταθμό του 1881. Η θέα που προσφέρεται είναι απεριόριστη, καθώς διακρίνονται τα Μετέωρα, μεγάλο τμήμα της Πίνδου, τα ’Αγραφα, το Βελούχι, η Οίτη, ο Όλυμπος και ο Κίσσαβος. Χτισμένη στις πλαγιές τους είναι η Βερδικούσια, ένα ακμαίο χωριό, σε υψόμετρο 850 μ. με ωραίο κλίμα και πανέμορφο φυσικό περιβάλλον. Τα δάση οξιάς που την περιβάλλουν, προσφέρονται για πεζοπορία και ποδήλατο βουνού. Αποτελούν όμως και καταφύγιο για πολλά είδη θηλαστικών (αγριογούρουνα, αλεπούδες, λαγούς, κουνάβια) και σπάνια αρπακτικά (ασπροπάρηδες, πετρίτες, σφηκιάρηδες, σαΐνια). Διαθέτει ξενώνα και ταβέρνες με ντόπια νοστιμότατα κρέατα, λαχανικά βιολογικής καλλιέργειας και γαλακτοκομικά (νιβατό).
Το Μαυροβούνι
Το κατάφυτο Μαυροβούνι (1.054 μ.) υψώνεται ανάμεσα στην Όσσα (Κίσσαβος) και το Πήλιο και αποτελεί σημαντικό βιότοπο για πολλά είδη αρπακτικών, όπως ο γυπαετός, ο ασπροπάρης και ο φιδαετός. Προστατεύεται από το ευρωπαϊκό δίκτυο NATURA 2000. Το Μαυροβούνι καλύπτεται κυρίως από δάση δρυός, οξιάς και καστανιάς. Πανέμορφα χωριά όπως το Σκλήθρο, ο Έλαφος και η Σκήτη, σκαρφαλωμένα στις κατάφυτες πλαγιές αποτελούν πόλους έλξης για τους τουρίστες της περιοχής, καθώς δεν έχουν χάσει ακόμα την αυθεντικότητά τους. Διατηρούν αρκετά παραδοσιακά στοιχεία, βρύσες, σπίτια, νερόμυλους, ενώ σημαντικά μνημεία (Μονή Καμπάνας, Παναγία Πολυδενδρίου) προβάλλουν ανάμεσα στα πυκνά δάση που φτάνουν ως τις ακτές του Αιγαίου.